Vuistje

Ik ben geen fan van Robert Vuijsje. Zijn debuutroman en aansluitend de film "Alleen maar nette mensen" vond ik stigmatiserend en ridiculiserend, van zowel de Joodse Oud-Zuid gemeenschap als de zwarte bewoners in Zuid-Oost, al geloof ik wel dat dit nooit zijn bedoeling was. Niks mis mee om zaken scherp te stellen met een grap en een grol, maar het vermindert wel de geloofwaardigheid van zijn latere kritische kijk op onze multiculturele samenleving. Robert heeft een Surinaamse vrouw en 2 gemixte kinderen, maar dit geeft je niet het recht om deze groep belachelijk te maken, dacht ik, en dat is zo. Het is als Thierry die zegt: mijn verloofde is Joods, dus ik mag antisemitische grappen maken. Zo mag ik geen geuzengrappen maken over kleur. Mijn kinderen wel, mijn ex ook, ik niet. Ik doe het wel, maar alleen stiekem, thuis in mijn witte, burgerlijke bolwerk van schijnveiligheid. 

Vandaag staat er in Volkskrant Magazine een indrukwekkend betoog van Robert Vuijsje over het schoolsysteem en alles wat ermee samenhangt in Amsterdam. De verplichte cirkel en de profilering die je daarmee creëert. Een slim kind uit Oud-Zuid met VWO advies en een niet witte of niet westerse afkomst, heeft het niet eenvoudig daar, lees ik, en ik geloof hem onmiddellijk. Alleen hij die dit ervaart mag hierover oordelen.

Ik vraag het mijn jongste dochter. 'Heb je ooit iets van discriminatie, profilering of aannames gemerkt op jouw school? Bij de docenten, bedoel ik.' 

'Eén keer zei een docent toen we het over Suriname hadden: daar weet jij natuurlijk alles van', zegt ze, 'Waarop ik zei, ik kom niet uit Suriname.' 

Beetje dom, vinden we, maar niet ernstig. Haar school was wit, er zaten 2 moslima's op en de kinderen van kleur waren op 1 hand te tellen. Ze werden in ieder geval niet bij elkaar in de klas gezet zoals in Wit Amsterdam kennelijk gebeurt 'omdat er op voorhand al wordt ingespeeld op problemen'. 'Misschien omdat je een meisje was', peins ik hardop, want ik kan me verhalen herinneren van mijn zoon die onmiddellijk als schuldige werd aangewezen als hij zich verzette tegen de pesterijen van zijn witte klasgenoten. Ik toog in die tijd regelmatig naar school om stampij te maken. Ik zal het eens uitzoeken, neem ik me voor, want ik kreeg niet het idee dat hij werd achtergesteld vanwege zijn kleur of gezichtskenmerken, maar het kan zo maar zijn dat mijn visie onscherp was omdat ik er als witte vrouw uit een middenklasse milieu niet in getraind was. 

Wat me raakt in Robert's verhaal is de volgende alinea: "In die tijd [Robert's] zat de partij van Hans Janmaat nooit met meer dan 3 zetels in de Tweede Kamer. We zijn 35 jaar verder en wat toen onacceptabel en beschamend was, is nu genormaliseerd. .... Discriminatie en racisme: dat hoorde niet. Dat is nu verdwenen." Ik heb me dit niet eerder gerealiseerd, omdat het zo langzaam is gegaan en ik erin ben meegegroeid, maar het is waar, het is nu veel enger om als kind van gemengde afkomst op te groeien in Nederland. Beschaving is dood, gestorven samen met zijn broer Beheersing. En het ergste is nog dat de nieuwe generaties het gewoon vinden. Intussen zit de oude generatie, waartoe ik helaas behoor, bij elkaar geklit, leest de Volkskrant of de Trouw en beziet de chaos van nu vanuit hun eigen veilige, witte bubbel. We denken nog dat het allemaal zo'n vaart niet zal lopen.

Mijn oudste dochter klaagt vaak dat ze in dit witte dorp moet wonen. 'Er wordt zo naar me gekeken, ik ben altijd anders, nooit anoniem.' Het is in Amsterdam niet anders, denk ik nu, behalve als je in de wijken woont waarin Wit Nederland vindt dat je thuis hoort, aldus Vuijsje. Count your blessings, meid, denk ik, als ik dit essay uit heb. Je mag hier gewoon kiezen naar welke school je wil. En zolang je in de minderheid bent, word je tenminste niet als bedreigend gezien, al is dat een schrale troost.